KAWRUH SESORAH

SESORAH

A. Pangertosan

Sesorah utawi pidatho, ugi sinebat medhar sabda inggih menika nglairaken gagasan, pemanggih utawi osiking manah sarana lesan ing sangajenging tiyang kathah. Menawi mekaten sawenehing tiyang ingkang kapatah dados dados  panata titi laksana menika ugi kalebet ewoning tiyang sesorah utawi pidatho, anamung beda jejibahan. Pidhato utawi wicanten ing sangajenging tiyang kathah menika boten gampil, pramila kedah nggadhahi sangu saha remen gladhen utawi latihan.

B. Jinisipun Sesorah

1. Sesorah kanthi Cara (Model) Apalan

Sesorah cara menikasaderengipun sampun damel seratan sesorah lajeng dipunapalaken tembung ngantos ukaranipun presis kaliyan chatetan. Pramila cara menika asring dipunginakaken dening lare-lare ingkang nembe gladhen utawi ajar.

2. Sesorah kanthi Cara (Model) Naskah utawi Teks

Sesorah cara naskah utawi teks menika juru pamedhar sabda saestu bekta naskah, teks utawi cathetan pidhato lajeng dipun waos sawetahipun, boten dipunapalaken. Cara menika asring dipunginakaken dening para pejabat utawi punggawaning negari, mliginipun ing upacara-upacara resmi.

3. Sesorah kanthi Cara (Model) Dadakan utawi Impromtum

Sesorah cara dadakan menika cara pidhato boten kanyana-nyana saderengipun menwi badhe dipunaturi sesorah utawi ndadak ing adicara menika lajeng dipunaturi sesorah.

4. Sesorah kanthi Cara (Model) Eksemporan

Sesorah cara menika kanthi cara juru pamedhar sabda ngasta utawi damel  cathetan alit minangka gaman utawi pangemut-emut urutaning ingkang badhe dipunngendikaken. Chatetan mau namung wos-wos utawi garis ageng ingkang badhe dipun ngendikaken.

C. Ingkang Dipungatosaken Nalika Sesorah

Sampun kawuningan, bilih nindakaken ayahan minangka pranatacara tuwin pamedhar sabda utawi sesorah minika dados punjering kawigatosan. Supados nengsemaken ing samudayanipun, pramila kedah nggatosaken :

1. Busana (Ageman)

Anggenipun ngadi busana kajumbuhna kaliyan kaperluwanipun, wonten ing aicara menapa ingkang badhe dipunayahi. Umpanipun wonten ing pahargyan panganten, langkung prayogi ngagem busana kejawen jangkep. Ewa semanten ngagem busana sanesipun ingih boten lepat bokbilih kepanggih “kok Ngijeni”. Nanging inggih tansah kagatosna bab trapsilaning ngrasuk busana.

2. Subasita (Trapsila, Tata Krami)

Trapsila ingkang kirang, ugi badhe ngirangi kawibawan, ingkang wasana lajeng dados kirang nengsemaken. Solah bawa sampun ngantos kadamel-damel, prayogi ingkang prasaja kemawon, anteng , manteb, nanging boten kaken. Pramila menika saged gladhen wonten ing sangajengipun pengilon ingkang ageng, mangke badhe manggihi patrap ingkang luwes tuwin pantes. Saha kaudiya babagan ewah-ewahaning pasuryan, saged nggambraken wosing penggalih, ingkng salajengipun jumbuh kaliyan swasana.

3. Swara (Vokal, Basa Pupoler)

Kedaling lesan kedah kagladhi, supados saged langkung cetha kedaling swanten. Pocapan inggih mekaten ugi, kaudia saged mbedak-mbedakaken swantening tembung-tembung ingkang medal kanthi cetha. Kados pundi rindhik rikatipun, mandhap minggahipun, sampun nggantos kesesa, nanging ugi sampun ngantos  nglentreh sanget. Gladhi swara menika kedah pikantuk kawigatosan ingkang mirunggan. Pramila menika kaaturi gladhi sarana ngendika sakathah-kathahipun, kados saweg dados pranatacara utawi pamedhar sabda ing sawenehing acara. Sokur menawi saged dipunrekam, lajeng dipunpirengaken saha dipungatosaken pundi ingkang taksih kirang.  Bab menika kaambali nggantos kaireng sakaca.

4. Basa tuwin Sastra

Ngudia tambahing seserepan ing babagan basa tuwin sastra, jalaran menika mujudaken kabetahan baku tumraping pranatacara saha pamedhar sabda. Basa ingkang kaginakaken kedah miturut tuntunaning sastra ingkang leres. Pamilihing tembung ingkang salajengipun dipunronce ukara ingkang trep, luwes, sae, wasana sekeca kapirangaken. Manggihi jaman menika, prayogi ngagem tembung-tembung ingkang prasaja kemawon.

Ringkesipun basa ingkang komunikatif inggih menika basa ingkang kedah angengeti :

a.   Sinten ingkang gineman

b.   Snten ingkang dipunjak gineman

c.   Sinten ingkang dipun ginem

d.   Swasana nalikanipun gineman

e.   Sami mangertosi ingkang dipunginem.

Kanthi mekaten juru paniti laksita uga kedah mangertos, kejawi trep pamilihing tembung ugi boten kesupen dhateng pramasastraJawa mlingginipun prekawis saha unggah-ungguh saha swasana nalika ngayahi jejibahan. Kedah saged mbedakaken basa lan swasana.

Pramila boten leres menawi dados juru sesorah saha panitilaksana ngginakaken basa apalan, nanging kedah mangertosi kabetahan saha swasana nalikanipun saweg pangandikan, stemah saged mulur mungket ngengeti swasana, wekdal saha kabetahanipun.

        Perkawis-perkawis ingkang kedah dipungatosaken, inggih punika :

1.    Jumeneng kanthi singrak tuwin jejeg, sikaping suku megar metawis kalih jobin, percaya diri

2.   Asta ngapurancang, sarira radi ndegeg, janggut katarik, namung sampun katingal kaku

3.   Polatan katingal sumeh, namung mboten katingal kadamel-damel

4.   Mriksani dhumateng para pamirsa kanthi trapsila

5. Penggalih dipunsarehaken, supados suwanten mboten kepireng ndredheg

6. Wiramaning wicara ingkang cetha sarta kajumbuhaken kaliyan kawontenan

7.   Suwanten mboten perli sora, ingkang cekapan ananging wijang

8.  Ngagem basa ingkang alus, ananging mboten perlu basa ingkang muluk-muluk, supados gampil dipunsuraos dening ingkang midhangetaken

9.  Pangandikan mboten perlu muter-muter, ingkang cekak, ananging saged nyakup punapa-punapa ingkang badhe dipunkajengaken.

Wonten babaga ingkang kedah dipungatosaken ngengingi bab rantamaning sesorah, antawisipun :

1.    Salam Pambuka (manut kapitadosan saha swasananipun)

2.   Purwaka, inggih menika ngujukaken puja-puji marang ngarsanipun Gusti saha atur panuwun marang para rawuh sarta ingkang mbiyantu lampahing adicara

3.   Surasaning basa/ isi/ wos sesorah, inggih menika uderaning bab ingkang dipunwedharaken

4. Dudutan (simpulan),  inggih menika inti sarining wedharan pangajeng-ajeng inggih menika bab-bab kang dipunkajengaken dening ingkang nindakaken sesorah dhumateng ingkang mireng

5.   Wasana, inggih menika atur anuwun saha atur nyuwun pangaksami anggenipun nindakaken jejibahan


Tuladhanipun Sesorah :

Sesorah Sumpah Pemuda

Assalamualaikum Wr. Wb.

Bapak Kepala Sekolah ingkang satuhu kula bekteni, Bapak/Ibu Dwija saha karyawan SMA Negeri 11 Sembada ingkang satuhu kinurmatan, sarta kanca-kanca ingkang kula tresnani. Ingkang sepisan sumangga kula panjenengan sedaya ngaturaken puji syukur dhateng Gusti Allah ingkang maha welas asih ingkang tansah paring nikmat saha rahmat satemah kula saha panjenengan taksih saged pados ngelmu inggih menika taksih saged sinau wonten ing pawiyatan kita menika.

Kaping kalih, nuwun sewu kula sampun kumawantun jumeneng wonten ngarsa panjenengan sedaya saperlu badhe ngaturaken sesorah bab Sumpah Pemuda. Kula panjenengan sedaya tamtu sampun sami mangertos bilih tanggal 28 Oktober bangsa Indonesia mengeti dinten Sumpah Pemuda. Inggih menika salah satunggaling kedadosan sakral ingkang nedahaken dhateng sedaya tiyang bilih bangsa Indonesia bangsa ingkang anggadhahi semangat juang, semangat nyawiji bhineka tunggal ika, dados bangsa ingkang jumeneng kanthi jejeg.

Wondene wosipun Sumpah Pemuda inggih menika:

1.Kami Putra dan Putri Indonesia mengaku bertanah air satu, tanah air Indonesia

2.Kami Putra dan Putri Indonesia mengaku berbangsa satu, bangsa Indonesia

3.Kami Putra dan Putri Indonesia mengaku berbahasa satu, bahasa Indonesia

Wosipun sumpah saha prasetya menika wajib kula saha panjenengan sedaya jagi saha dipunwarisaken dhumateng putra wayah kagem mujudaken gegayuhan kamardikan saha gesang kanthi gemah ripah loh jinawi tata tentrem kerta raharja, adil saha sejahtera. Kita minangka siswa nggadahi jejibahan njagi semangat dalah mempeng anggenipun sinau.  Minangka pemuda kita ugi kedah semangat saha sregep anggenipun nyambut damel ngisi pambangunanipun bangsa.

Menika ingkang saged kula aturaken ngengingi babagan Sumpah Pemuda.  Pramila cekap semanten kemawon atur kula, mbok bilih kathah klenta-klentuning atur kula tansah nyuwun agunging pangaksami.

Wassalammuallaikum Wr. Wb.

Sesorah Dinten Kamardikan

Assalamualaikum Wr. Wb.

               Bapak kepala sekolah ingkang satuhu kula bekteni, Bapak saha Ibu Dwija dalasan karyawan SMA Negeri 11 Sembada ingkang satuhu kinurmatan, saha kanca-kanca ingkang kula tresnani. Saderengipun mangga sesarengan ngaturaken syukur Alhamdulillah wonten ngarsanipun dalem Allah SWT, dene kula panjenengan sami taksih pinaringan rahmat saha hidayahipun, katitik kula panjenengan sekaliyan taksih saged kempal wonten ing papan mriki, saperlu hangrawuhi adicara pengetan dinten Kamardikan Negara Kesatuan Republik Indonesia. Wonten ing mriki, kula badhe ngaturaken satunggaling tema Kamardikan Republik Indonesia.

               Kita sedaya mangertos, bilih atusan warsa kita dipunjajah dening bangsa Walanda. Rakyat dipundamel ajrih saha nampi kasangsaran amargi kajajah. Kanthi landhasan tekad saha raos handarbeni dhumateng bangsa saha nagari ingkang kiyat, rakyat Indonesia ngupaya supados saged mardika. Kawontenan menika saged kaleksanan rikala dinten Jumat tanggal 17 Agustus 1945. Pramila, rakyat Indonesia mengeti saben 17 Agustus minangka dinten kamardikan bangsa kita, kangge pepeling saha mengeti Kamardikan Republik Indonesia ugi pengurbananipun para pahlawan ingkang sampun gugur kangge kamardikaning bangsa kita.

               Awit saking menika kula panjenengan sami kedhah tansah ngaturaken raos syukur awit kanugrahan kasebat. Raos syukur menika antawisipun kawujudaken kanthi acara jalan santai sesarengan satunggal RW, ngecet gapura, pasang umbul-umbul, pasang lampu maneka warni, ugi kerja bakti lingkungan kanthi masang aksesoris merah putih. Lomba ingkang dipunwontenaken, antawisipun panjat pinang, tarik tambang, balap karung, nedha krupuk saha sanes-sanesipun.

               Adicara inti dipunwontenaken tirakatan wonten ing malem tanggal 17 Agustus wonten ing pawiyatan kita menika. Pramila saking menika, kula saha panjenengan sedaya tansah ngaturaken raos syukur ugi nyuwun kaliyan Gusti Allah SWT supados bangsa kita menika dados bangsa ingkang langkung sae.

               Kula kinten kirang wicaksana menawi kathah anggen kula matur. Pramila cekap semanten kemawon atur kula, mbok bilih wonten klenta-klentuning atur, kula tansah nyuwun agunging pangaksami.

Wassalammuallaikum Wr. Wb.

Sesorah Dinten Kartini

Assalamualaikum Wr. Wb.

Bapak Kepala Sekolah ingkang dahat kinurmatan, Bapak-Ibu dwija saha karyawan SMA Negeri 11 Sembada ingkang sinudarsana, sarta kanca-kanca ingkang kula tresnani. Mangga kula panjenengan sedaya sareng-sareng ngaturaken puja saha puji syukur dhumateng ngarsanipun Gusti Allah ingkang maha mirah, inggih awit saking kamirahanipun kula panjengan sedaya saged kempal wonten ing adicara pahargyan pengetan dinten kartini ing wekdal menika.

Bapak Kepala Sekolah, Bapak-Ibu dwija saha karyawan SMA Negeri 11 Sembada saha kanca-kanca ingkang kula tresnani. Pengetan dinten Kartini wigatos sanget tumrap kula saha panjenengan sedaya. R.A Kartini ibaratipun kados dene sekar ingkang tansah ambabar ganda arum ing bangsa Indonesia. Labuh labetipun R.A Kartini saestu luhur sanget tumrap kaum wanita. Langkung-langkung ing wekdal menika upaya ingkang dipun tindakaken R. A. Kartini saged ndadosaken kangge majengipun bangsa Indonesia ingkang kita tresnani menika.

Bapak Kepala Sekolah, Bapak-Ibu dwija saha karyawan SMA Negeri 11 Sembada sahakanca-kanca ingkang suka ing basuki. Pancen sampun dados kodratipun wanita limrah nggadahi raos ingkang kalangkung alus. Sanadyan mekaten, greget ing manah tansah makantar pindha waja ngudi kautaman. Sadaya punika inggih awit saking pangaribawa lelabetanipun Ibu Kartini ingkang sampun tumancep saha  ngrembaka ing manahipun wanita Indonesia. Kanthi mekaten menika, sumangga para kadang putri sami saged nglajengaken gegayuhan tuwin lelabetanipun Ibu Kartini ingkang luhur punika. Ingkang boten kenging dipunlirwakaken inggih punika ingkang tansah ngudi jati dhirinipun putri Indonesia. Putri Indonesia ingkang prasaja, mrantasi sadhengah karya.

Mugi-mugi wanita Indonesia saged gesang rukun, mat-sinamat, sih sinisihan, lan sami asah, asih, saha asuh. Cekap semanten atur kula, bilih kathah lepatipun kula nyuwun agunging pangapunten.

Wassalammuallaikum Wr. Wb.

  

Sumber :

Modul Basa Jawa SMA/MA/SMK/ Kelas XI Semester 2 Tahun Pelajaran 2016/2017

http://ohbaru.blogspot.co.id/2014/07/kumpulancontohsesorahpidatobahasajawa.html